BARBAUTIST
Column van Wereldmeisje
februari 2011
In mijn jonge jaren als kind en tiener was ik dol op de kinderserie Barbapapa. Geïntrigeerd keek ik aflevering na aflevering naar die zo in vorm veranderlijke wezentjes. Ik was elke keer verrast door hun creativiteit en flexibiliteit, die ook met optimisme en lieflijke achtergrondmuziek gepaard ging. De laatste jaren is Barbapapa weer erg populair. Een veelheid aan dvd’s en merchandise vullen de speelgoedwinkels en menig kinderkamer. En zo heb ik ook weer een paar afleveringen gezien. Enthousiast en opnieuw geïntrigeerd.
De familie Barbapapa doet me erg denken aan mensen met autisme: de veelkleurigheid (elk gezinslid heeft een andere kleur), de uitgesproken hobby’s en de onuitputtelijke fantasie. Maar er is meer. Elk familielid kan in enkele tellen van vorm veranderen wanneer een situatie hier om vraagt. Je kunt het zo gek niet bedenken of ze kunnen zichzelf zo vormen als ze willen. Ook daarin zie ik de vergelijking met autisme.
Als je goed kijkt naar het moment waarop de Barbapapa‘s hun basisvorm veranderen in de vorm die ze wensen, worden ze als het ware naar de grond gezogen. Dan zie je dat ze zich verbreden. Die verbreding lijkt heel erg op het moment dat mensen met autisme de grip verliezen op alle prikkels die op ze afkomen. Er is dan een discrepantie tussen wat ze kunnen verwerken en de mate van input. Deze staat van overprikkeling weerspiegelt zich in verbreding, dat ik ook wel ‘leven in de breedte’ noem. Weg uit de basis. Weg van het overzicht en de controle. En dat kan in allerlei opzichten: motorisch, zintuiglijk, visueel, verstandelijk en emotioneel. En weg uit de kern, zonder voldoende overzicht en controle, levert ‘afsluitend’ gedrag op dat vele vormen aan kan nemen, zoals onhandigheid, niet meer kunnen praten, chaotisch gedrag, woedeaanvallen, huilbuien, de tijd vergeten, hoofdpijn, geen aanraking kunnen verdragen, de ander niet meer aanvoelen en het lichaam niet meer kunnen voelen. De vormveranderingen bij de familie Barbapapa verlopen via de verbreding en lijken daarom zo op wat mensen met autisme doen bij overprikkeling. Een verbreding die gepaard gaat met grensvervaging of zelfs verlies van grenzen.
Tegelijkertijd gaat de vergelijking met de Barbapapa’s ook op een andere manier op. De algemene opvatting van de NT-wereld is dat mensen met autisme niet flexibel zijn, en in ieder geval duidelijk minder flexibel zijn dan niet-autistische mensen wanneer er veranderingen (in allerlei opzichten) zijn. Ik heb dat altijd een bedenkelijke opvatting gevonden, die mensen met autisme echt tekort doet. Velen van hen moeten zeer veel inspanningen leveren om mee te kunnen komen in de NT-wereld. Daarnaast moeten ze zich vele malen op een dag aanpassen aan de NT-wereld, eigenlijk voortdurend inspelen op het zintuiglijke, sociale, emotionele en administratieve allegaartje van die wereld. Dat te kunnen vraagt om een zeer grote mate van flexibiliteit: voortdurend van vorm veranderen, creatief zijn tot in het oneindige, dat doen wat de situatie van je systeem vraagt, grenzen zowel hanteren als elke keer verleggen: ‘Huub huub Barbatruuk’!
De Barbapapa’s illustreren in hun veelkleurigheid en met hun vormveranderingen voor mij op lieflijke, pijnlijke en intrigerende wijze de dagelijkse inspanningen van mensen met autisme: ware barbautisten!
