Inleiding

In deze notitie verkennen we de ervaringen van mensen met autisme met pauzes en bedrijfsuitjes. Dit zijn belangrijke sociale gebeurtenissen die spanningen zouden kunnen opleveren. Ervaren mensen met autisme pauzes als prettig of juist niet? Maken ze graag een praatje met collega’s of trekken ze zich liever terug? Hebben ze moeite met bedrijfsuitjes? In deze notitie verkennen we eventuele problemen met pauzes en bedrijfsuitjes en dragen wij mogelijke oplossingen aan. De notitie is gebaseerd op ervaringen van de leden van de werkgroep Autisme en werk en van diverse maillijsten.

Hoe ervaren mensen pauzes?

Dat blijkt verschillend te zijn. Er zijn mensen die pauzes een prettige onderbreking vinden. Omdat ze hun werkzaamheden niet leuk vinden, of omdat ze behoefte hebben aan frisse lucht, lichaamsbeweging of even iets voor zichzelf kunnen doen. Het hangt er dan vanaf of ze die pauzes alleen doorbrengen of samen met collega’s. Als ze de pauzes met collega’s doorbrengen, moeten ze zich er soms toe zetten om ook echt contact met collega’s te zoeken. Er zijn ook mensen die pauzes heel bewust moeten inplannen omdat ze af en toe even een time-out moeten nemen, en er anders angst ontstaat. En dan zijn er nog mensen die pauzes liever overslaan. Onder meer vanwege de vele prikkels (een radio die aan staat bijvoorbeeld).

 Maar het meest opvallend is het samenzijn met collega’s. Dat blijkt voor veel mensen toch wel moeilijk te zijn. Soms gaan mensen wel mee met collega’s in de pauze, naar de kantine bijvoorbeeld. Maar dan weten ze vaak niet wat ze moeten zeggen. Soms blijven ze op zichzelf, behalve als het gaat om collega’s die ze al heel lang kennen en waar ze zich veilig bij voelen. Er zijn ook mensen die pauzes liever overslaan, onder meer vanwege de omgang met collega’s.

Bedrijfsuitjes en bedrijfsfeestjes

Voor bedrijfsuitjes geldt eigenlijk hetzelfde als voor pauzes. Ook hier geldt dat het grote probleem de omgang is met collega’s. Als mensen al meegaan, dan maken ze alleen een praatje met de vertrouwde gezichten. Voor bedrijfsfeesten geldt bovendien dat ze als massaal worden ervaren.

 Mensen geven aan dat ze een voorkeur hebben voor meer gestructureerde bijeenkomsten, bijvoorbeeld een etentje met collega’s die ze al wat beter kennen. Zo lang er samen iets gedaan wordt, een speurtocht met een groep bijvoorbeeld, gaat het nog wel, maar bij het meer informele gedeelte (na afloop de kroeg in), voelen mensen zich vaak niet prettig. Maar er zijn ook mensen die aangeven dat ze juist graag meegaan met bedrijfsuitjes omdat ze de onderlinge band met collega’s versterken.

 Het grote probleem bij pauzes en ook bij bedrijfsuitjes etc. lijkt dus te zijn dat mensen vaak bij collega’s zitten zonder te weten wat ze moeten zeggen. Een goede oplossing is dus om gespreksonderwerpen bij de hand te hebben die handig zijn bij een gesprek met collega’s.

 Het is goed om te bedenken dat andere mensen zich afgewezen kunnen voelen als je erbij zit en weinig zegt. Let er dus bewust op om geïnteresseerd over te komen, dus naar ze te luisteren, ze aan te kijken, vragen te stellen.

 Sommige mensen zeggen baat te hebben bij een medicijn, zoals ritalin. Uiteraard moet je dit altijd met de huisarts bespreken.

Oplossing: hoe kan ik meedoen aan gesprekken met collega’s?

Hieronder volgen voorbeelden van gespreksonderwerpen. Het spreekt vanzelf dat deze lijst niet uitputtend is. Ook moet het onderwerp zelf je natuurlijk aanspreken.

Zaken die het werk betreffen

Het kan hier om van alles gaan: veranderingen op de werkplek, werkomstandigheden. Het spreekt vanzelf dat het geen roddelen moet zijn.

Sportevenementen

Sport doet het altijd goed als gespreksonderwerp, zeker als er belangrijke sportevenementen aan de gang zijn (EK en WK voetbal, Tour de France, Wimbledon, Olympische Spelen).

Nieuwsberichten

De meeste mensen vinden het leuk om de dagelijkse actualiteit met elkaar te bespreken. Als je op de hoogte blijft van alle nieuwe ontwikkelingen, zit je nooit om gespreksonderwerpen verlegen.

Wat er op televisie is geweest

Ook dit is een geliefd onderwerp. Vooral programma’s als Idols doen het goed, maar ook films die op tv zijn vertoond.

Wat je in je vrije tijd (bijvoorbeeld het weekend) hebt gedaan

Dit is een onderwerp waar je heel makkelijk over mee kunt praten. Bedenk echter dat de ander ook de ruimte moet krijgen om zijn of haar verhaal te doen.

Vakantie

Hier geldt hetzelfde voor als voor het vorige onderwerp. Ook hier geldt dat zowel jij als de ander de ruimte moeten krijgen.

 Hobby’s en persoonlijke interesse

Sommige hobby’s en persoonlijke interesses zijn hiervoor al ter sprake geweest (sport, vrijetijdsbesteding). Maar het kan ook zijn dat je inhoudelijk over een bepaald onderwerp wilt praten, zoals bestuurlijke ontwikkelingen in de achttiende eeuw. Het kan natuurlijk wel zijn dat een ander niet zoveel belangstelling heeft voor dit onderwerp en het daarom niet zo boeiend vindt. De meeste mensen willen wel luisteren naar een uitleg waarom jij dat zo’n interessant onderwerp vindt, maar ze willen er geen eindeloze verhalen over aanhoren. Probeer dus zoveel mogelijk raakvlakken te vinden tussen jou en je gesprekspartner.

Films, boeken, muziek

Het zou natuurlijk leuk zijn als je hierin raakvlakken hebt met je collega’s. Niet iedereen interesseert zich echter voor boeken of vindt dezelfde muziek leuk als jij.

Bekende personen

Dit kunnen celebrities zijn, maar ook politici. Ook hiervoor geldt dat niet iedereen van dit onderwerp houdt. Sommige mensen vinden het gepraat over celebrities of bekende Nederlanders maar oppervlakkig. Of ze kennen de personen waar het over gaat, gewoon niet.

Politiek

Politiek kan altijd levendige discussies opleveren. Maar het kan een heikel onderwerp zijn omdat er ruzies en controverses over kunnen ontstaan.

Partners en kinderen

Ook dit is bij veel mensen een geliefd onderwerp! Maar er zijn ook mensen die er een hekel aan hebben om altijd maar over partners en/of kinderen te praten. Omdat ze het maar ‘truttig’ vinden bijvoorbeeld. Of omdat ze net een relatiebreuk achter de rug hebben, of geen partner of kinderen hebben.

Het weer

Een praatje maken over het weer doet het altijd goed! Een praatje over het weer kun je altijd gebruiken om contact te leggen. “Mooi weertje hè!” is vaak een prima begin om een gesprek met iemand te beginnen. Het is niet zozeer bedoeld om een uitgebreid gesprek over meteorologie te beginnen. Tenzij het weer toevallig een persoonlijke interesse is van beide gesprekspartners. 

Huisdieren

Je kunt mensen vragen of ze huisdieren hebben. Of vertellen over je eigen huisdieren. Het is een veilig onderwerp waarover je meestal makkelijk een gesprek kunt beginnen.

 Werkgroep Autisme en Werk – najaar 2008