In de annalen van PAS bevinden zich enkele verslagen over het ontstaan van de vereniging. In het eerste formele jaarverslag uit 2006 staat opgetekend: “PAS is in 2001 als vereniging begonnen, met als doelen: lotgenotencontact, bewustmaking van de problematiek van normaalbegaafde volwassenen met een autismespectrumstoornis, en participatie in besluitvorming rond dit onderwerp.”
Een ander verslag verhaalt van wat daaraan vooraf ging. Mogelijk gemaakt door de digitalisering, computerbezit en de ontwikkeling van het internet in het laatste decennium van de 20e eeuw, vinden diverse mensen met autisme elkaar in een mailinglist op het Autsiderforum. Deze groep was grofweg te verdelen in mensen die meer geïnteresseerd waren in het, het mag niet verbazen, ‘op afstand’ bespreken van de eigen problematiek en mensen die interesse hadden om elkaar ‘in real life’ (IRL) te ontmoeten. Deze IRL groep was progressief en activistisch en wilde de status-quo veranderen.
“Bij diverse deelnemers aan deze mailinglist heerste ongenoegen dat er geen voorzieningen waren voor volwassen mensen met autisme en dat deze mensen werden betutteld door de gevestigde hulpverlening. Volwassen mensen met autisme werden behandeld door een kinderpsychiater, werden niet als volwaardig aangezien, werden benaderd vanuit hun zwakte en hadden geen inspraakmogelijkheden binnen hun behandeling. Op mensen met autisme heeft dat een diepe negatieve impact en bovendien werkt dat als een selffulfilling prophecy. […] PAS werd opgericht als belangenvereniging na een ontmoeting in Utrecht in 2001 van de IRL groep.”
Tussen 2001 en 2004 wordt contact gezocht met de NVA en getracht om tot samenwerking te komen. Uit het jaarverslag 2006: “Wij waren van mening dat de oudervereniging NVA in toenemende mate ook met de problematiek van de volwassenen zou worden geconfronteerd, en daarin konden wij met onze inzichten een belangrijke rol vervullen.” Vanaf januari 2004 vindt de groep formeel onderdak bij de NVA, maar de verhouding blijft stroef. De pogingen om volwassenen met autisme “een belangvolle representatie te geven in de bestuursorganen van NVA” slagen hier en daar in regionale besturen, maar gaan niet ver genoeg en de onvrede blijft.
Op 12 juni 2006 is de oprichtingsvergadering van PAS, waarna negen dagen later de oprichtingsstatuten door de notaris in Nijmegen worden verleden. “De eerste jaren van PAS werden gekenmerkt door idealisme, bevlogenheid en intensieve discussies, een verschijnsel wat gebruikelijk is bij een jonge vereniging die door jongvolwassenen wordt gedragen. Er waren vaak te veel discussies die tot onderlinge wrijving leidde en die niet productief waren.”
In de jaren na de formele oprichting groeit de vereniging flink en dat legt een toenemende druk op het operationele bestuur. De contactdagen, met organisatoren en gastheren en –vrouwen in het hele land was en is de enige activiteit waarvan de last door velen wordt gedragen. Maar de gespreksgroepen, de website, de redactie van de nieuwsbrief en andere activiteiten zijn taken geworden, die vrijwel alleen nog door bestuursleden worden gedaan, naast taken als ledenadministratie, vragen beantwoorden etc. De werkgroep Werk was net weg om Autisme ten Top te worden, de werkgroep Zorg had net een forse bijdrage aan de Multidisciplinaire richtlijn Autisme afgerond en stond op het punt om uitelkaar te vallen en alleen de werkgroep Wonen was stabiel. Kortom, de vereniging stond er niet florissant bij. Een paar gespreksgroepen in je eentje bijhouden gaat wel als vrijwilliger, maar bijna twintig heeft een forse impact op je tijd en energie. Dat geldt ook voor het in je eentje onderhouden van een website als die van PAS, een reguliere nieuwsbrief uitbrengen, de ledenadministratie voeren, enzovoort.
Op de algemene ledenvergadering van 2013 presenteert het nog slechts driekoppige bestuur een aantal opties met “stoppen” als zwartste scenario. Het bestuursvoorstel om opnieuw met de NVA te gaan praten over samenwerking wordt gesteund door de leden. Twee bestuursleden nemen afscheid en er melden zich geen andere bestuurskandidaten. Zo ontstaat een juridisch lastige situatie met slechts één bestuurslid. Gelukkig sprint een aantal leden in de bres en helpt om, als vrijwilliger, diverse bestuurstaken uit te voeren zodat de last niet ondraaglijk zwaar wordt. Ondanks enkele gesprekken met het bestuur van de NVA loopt het contact over samenwerking op niets uit.
Eind 2013 raakt PAS betrokken bij de Academische Werkplaatsen Autisme (AWA) Reach-Aut en een jaar later ook bij de AWA Samen Doen! Een flink aantal leden participeert en het toont ook aan dat de vereniging nog steeds floreert en een functie vervult, ondanks de bestuurlijke problemen.
De ALV van september 2014 kiest een bestuur van zes personen, waarmee de vereniging zich weer herpakt. Aan het einde van dat jaar publiceert de Werkgroep Wonen haar brochure “Autismevriendelijk wonen – Volwassenen met autisme, een vergeten groep op de woningmarkt”.
De daaropvolgende jaren staan in het teken van vereenvoudigen en digitaliseren.
Voorzitters sinds 2001
2001 – 2002 Drs. Karin van den Bosch
2003 – 2006 Frank van Tiel
Statutaire oprichting
2006 – 2007 Drs. Karin van den Bosch
2007 – 2012 Paul Hubert
2012 – 2015 Drs. Arjan Stoffels
2015 – 2019 Ir. Diederik Weve
2019 – 2020 dr. ing. Emile Heilbron
2020 – 2022 Tammo Michel
De geschiedenis van het logo
Het logo van PAS is ontworpen door Peter Duijsters, grafisch vormgever met autisme. Hij zegt het volgende over het logo.
“Een Ei is een gesloten wereld waar het leven nog in zit opgesloten. Het leven breekt er nog niet uit of komt niet aan de oppervlakte. Natuurlijk is er bij personen die in hun gesloten wereld zitten wel sprake van relaties met andere mensen ofwel Neurotypischen, dat staat immer tegenover elkaar.
Het figuurtje Links is vrij en staat voor de Neurotypische wereld; rechts het figuurtje wat ingesloten is in een omgeving, een Ei-vorm. Dit staat voor de Personen binnen het Autisme spectrum.”
Uit het PAS jaarverslag van 2003 blijkt dat de NVA er op aandringt dat het PAS logo meer in overeenstemming wordt gebracht met dat van de NVA. De drie personen in het NVA logo zijn vervangen door vier PAS-figuurtjes. PAS heeft dit logo gevoerd van 2004 tot en met 2016.
In 2017 is er een nieuw eigentijds logo gemaakt, waarbij de eerdere logo’s als uitgangspunt hebben gediend.
