Over de combinatie syndroom van Asperger met (bijna) hoogbegaafdheid bij mezelf.
Gebruikte afkortingen:
AS = syndroom van Asperger
PDD-NOS = Pervasieve Ontwikkelingsstoornis-Niet Anderszins Omschreven.
HB = Hoogbegaafdheid
Ik denk zelf dat hoogbegaafdheid en autisme veel raakvlakken hebben, en
dat het vaak de vraag is wat (welk gedrag etc.) je onder welk labeltje
plakt. En misschien valt dat wel niet eens te doen, en valt iets onder
beide.
Als ik een willekeurig boek uit de bieb opensla, dat gaat over
hoogbegaafdheid, en wat dan de problemen en moeilijkheden behandeld die (een
kind met) hoogbegaafdheid (kan) ontmoeten, dan herken ik daar veel in. Dan
zie ik ook dat die opgesomde kenmerken sterk lijken op het rijtje
opgesomde kenmerken bij AS/PDD-NOS.
Zoals bijvoorbeeld: kinderen die:
-moeilijker contact maken met anderen/leeftijdsgenootjes
-liever met volwassenen praten dan met leeftijdsgenootjes
-rustiger, serieuzer zijn
-‘moeilijk’ moeten doen, diep of lang willen doorpraten op iets, overal
letten op en vragen naar wat erachter zit.
-veel ‘waarom’ vragen stellen, willen weten ‘waarom’ iets zo is
-vaak ‘theorieën’ hebben, over hoe iets in elkaar zit (zelfs als kind of
puber er al mee bezig zijn hoe dingen in elkaar steken, zowel materiële
dingen, als het heelal, als de onderlinge relatie tussen mensen) (want het
is onzin dat autisten niet met psychologie bezig zouden zijn)
-nadenken over wezenlijke of ‘kern’ zaken, zoals of God bestaat, wat de
oorsprong van leven is, wat de zin van het leven is, allerlei religieuze,
filosofische of levensthema’s, waar anderen (zoals je eigen ouders soms)
nooit over nadenken en maar ‘moeilijk doen’ vinden
en dit ook al op relatief jonge leeftijd doen, bijvoorbeeld in de pubertijd,
als je 16 bent en andere leeftijdsgenootjes het alleen over uitgaan en
vriendjes hebben
-veel sterker (emotioneel) geraakt worden door dingen, zoals berichten op
t.v. of dingen die je leest (autisten zijn hypersensitief, HBers ook)
-een ‘omgekeerde’ ontwikkeling hebben: eerst rationeel dan emotioneel. Dat
wil zeggen dat de rationele ontwikkeling eerder komt dan de emotionele.
Zodat je dubbel ‘anders’ loopt dan je leeftijdsgenoten. Bijv. als je 16 bent
bezig zijn met de zin van het leven en met God, en rationeel nadenken en
theorieën vormen (vooral Rationeel ontwikkelen), terwijl je leeftijdsgenoten zich
dan vooral emotioneel ontwikkelen (uitgaan, vriendjes, verkering etc.).
Als je 26 bent bezig zijn met je emotionele ontwikkeling (uitgaan,
vriendjes/vriendinnetjes, make-up, verkering etc.), terwijl je
leeftijdsgenoten dan eindelijk ‘verstandig’ en ‘volwassen’ beginnen te
worden.
Hopelijk groeit dat later wel naar elkaar toe, en kom je nog weer later,
als je 36 bent ofzo, op hetzelfde punt uit.
Ik ben het er dus ook NIET mee eens dat autisten zich niet zouden kunnen
ontwikkelen, ik denk dat dat wel kan, ook emotioneel en sociaal, tenminste
als ik naar mezelf kijk dan kan dat zeker.
-principiëler zijn, juist op jonge leeftijd, als leeftijdsgenoten er nog
niet mee bezig zijn (bijv. 15-25 jaar) dan zelf al nagedacht hebben over
normen en waarden en wat echt belangrijk is, en daar (sterk) naar leven.
(wat later weer kan afzakken)
-moeilijk over ‘koetjes en kalfjes’ kunnen praten, veel moeite hebben met
een gewoon ‘kletsgesprek’, en juist makkelijk over diepe dingen kunnen
praten (de kern van dingen), wat anderen dan weer moeilijk vinden
-je snel vervelen, snel qua aandacht afgeleid zijn, uitdagingen zoeken,
vanalles en nog wat uitproberen, niet weten wat bij je past
-veel meer last hebben van (je eigen) problemen, omdat je je er veel meer
bewust van bent; en je er meer over nadenkt
-veel sneller zien waar knelpunten zitten, waar iets bezig is fout te gaan.
(bijv. in het contact met hulpverleners, in de reactie van de hulpverlening
op AS/PDD-NOS, en probeer dan nog maar eens uit te leggen waarom en hoe en
wat. Maar ook bij jezelf, in je eigen leven.)
-vaak ‘verder’ zijn (qua denken) dan anderen, sneller denken, maar daardoor
ook vaak het gevoel hebben voortdurend te moeten ‘uitleggen’ en te moeten
wachten tot een ander het ook eens ziet.
– genuanceerder en abstracter denken dan anderen.
etc. etc.
Bovenstaand rijtje gaat allemaal over mezelf,
maar ik lees precies dezelfde dingen in een boek over hoogbegaafdheid.
Maar
ook in boeken over AS/PDD-NOS.
Zowel het HB stukje als het AS stukje kunnen nog aangevuld worden met
andere kenmerken die erbij horen, maar ik wilde met bovenstaande
opsomming de overeenkomsten aangeven. Datgene wat er zowel bij mensen
met een Autisme Spectrum Stoornis als bij Hoogbegaafden aan kenmerken
gezien wordt.
Bij mij is officieel nooit gezegd dat ik HB ben (al denk ik het zelf wel, en
hoe zou ik het niet kunnen zijn, als uit een IQ test bij mij een IQ van 140
komt?), dus er is ook nooit rekening gehouden met de hoogbegaafdheid.
Wel is bij mij ‘autisme’ vastgesteld.
Ik merk dat er dan automatisch veel op ‘autisme’ gegooid wordt, terwijl ik
me afvraag of er niet ook veel (mede) door HB komt.
Zoals gezegd, veel kenmerken van autisme en hoogbegaafdheid overlappen
elkaar. Zoals bovenstaand rijtje: die zou je zowel onder ‘autisme’ als onder
‘hoogbegaafdheid’ kunnen plaatsen.
Toch denk ik dat het wel zinvol is als er, ook door hulpverleners (juist
door hulpverleners) gekeken wordt naar deze combinatie, en ze zowel verstand
hebben van AS/PDD-NOS als van HB. Dat het belangrijk is niet alles op
autisme te schuiven, maar ook verder te kijken naar andere invloeden.
Ik denk dat de combinatie AS/PDD-NOS met HB nog weer een geheel eigen kijk
op zaken en eigen manier van denken en praten (en leven!) met zich meebrengt en daarmee
een eigen aanpak nodig heeft.
Bij mij is dat tot nu toe niet gebeurd, en ik denk heel vaak dat dat jammer
is en wel zo had moeten zijn.
Wat betreft het (bijna) hoogbegaafd zijn en het tijdig signaleren daarvan door bijvoorbeeld hulpverleners:
IQ is niet meer dan een signaal. Er zijn hoogbegaafde mensen die gemiddeld
scoren op IQ en er zijn mensen die hoog scoren op IQ en toch niet de manier van
denken/voelen hebben als HB.
Officieel is HB de bovenste 2% van de bevolking.
Maar, zeker bij autisten, is dit soms moeilijk te testen (moeite met
invullen tests etc.)
En bovendien is er een groep mensen die net
niet officieel HB zijn (bijv. niet de bovenste 2% maar wel de bovenste 5%)
maar zich wel heel erg in het beschrevene herkennen.
En dan buiten de boot vallen.
En daarmee door bijv. hulpverleners weer niet de juiste hulp krijgen, want
officieel ben je niet HB, (en vindt men je misschien zelfs arrogant als
je het over jezelf zegt), terwijl je wel zo begeleid en benaderd zou moeten worden.
Ook valt me op dat HB nog teveel aan IQ alleen wordt gekoppeld.
Veel mensen, vooral degenen die zelf niet HB zijn, en daarmee ook niet zo
genuanceerd denken, zien HB vooral als ‘veel weten’ of ‘veel feitenkennis
hebben’. Ook hier weer wordt HB gelijkgesteld aan IQ. En zo wordt in de
praktijk het HB zijn ook bepaald.
Terwijl naar mijn mening HB zijn veel meer is dan alleen je IQ. Het gaat om
een manier van denken, wat vaak als gevolg heeft dat je inderdaad sneller
verbanden legt, vernieuwender denkt, logischer redeneert, wat weer als
gevolg heeft dat je hoger scoort op een IQ test.
Maar het gaat ook om een manier van voelen.
Je hersenen werken anders, en dat gaat verder dan denken alleen.
En dat heeft weer gevolgen voor je totale manier van leven, de keuzes die je
maakt etc.
Communiceren wordt anders (bijv. makkelijker een ‘moeilijk’ serieus
diepgaand gesprek voeren, moeite met ‘over koetjes en kalfjes praten’). Maar
ook je voelen is (is mijn ervaring) vaak anders. Ik merk bij mezelf een veel
sterker rechtvaardigheidsgevoel. Het (soms) overgevoelig zijn, het gevoelig
reageren op berichten op de tv (of juist totaal niks voelen, afgesloten
zijn).
Nu zijn dit ook dingen die bij mensen met AS spelen (hypersensitief zijn,
sterk rechtvaardigheidsgevoel hebben, je hersenen werken anders, waardoor je
totale manier van leven (denken, voelen etc.) anders wordt.)
Ik denk dat, zeker als iemand AS + HB is, het om deze totale andere manier
van zijn, van denken en van voelen gaat. En dat AS en HB elkaar hierin
versterken, waardoor een ASer misschien al HB is (dwz denkt, voelt als
een HB er) bij een gemeten IQ dat lager ligt dan het 98e percentiel.
