Wanneer je onder behandeling bent van bijvoorbeeld een
orthopedagoog, psycholoog of GGZ-instantie, dan is het goed om te weten
welke plichten en rechten je als patiënt of cliënt hebt.
Volgens de beroepscodes van psychologen en pedagogen ben je
verplicht geïnformeerd te worden over de rechten die je hebt wanneer je
een behandelingsovereenkomst aangaat. Vaak wordt deze plicht niet
nagekomen en onstaan er onduidelijkheden voor de cliënt.
Bijvoorbeeld: mag je je dossier inzien? Mag je psycholoog zomaar informatie over jou aan je familieleden geven?
Dit stuk is bedoeld om je op de hoogte te brengen van de wetten en
beroepscodes die van toepassing zijn op een professionele relatie
tussen patiënt/cliënt en zorgverlener.
In de Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO) wordt
de relatie geregeld tussen patiënt/cliënt (verder patiënt genoemd) en
zorgverlener. Onder zorgverlener vallen onder andere ook psychiaters,
psychologen en orthopedagogen.
Zorgverleners en patiënten mogen onderling geen afspraken maken die in strijd zijn met de WBGO.
In de WBGO zijn een aantal plichten en rechten vastgelegd.
Plichten van de patiënt
De patiënt heeft de plicht om de zorgverlener goed, eerlijk en volledig op de hoogte te brengen van zijn problematiek.
De patiënt moet zoveel mogelijk met de zorgverlener meewerken en adviezen opvolgen.
De patiënt moet de zorgverlener betalen.
Rechten van de patiënt
De patiënt heeft het recht op informatie over zijn behandeling, ziekte, gevolgen van de behandeling etcetera.
Alleen wanneer de zorgverlener oordeelt dat het verstrekken van de
informatie ernstig nadeel voor de patiënt op zal leveren, hoeft de
informatie niet verstrekt te worden. De zorgverlener is wel verplicht
om dit met een andere zorgverlener te overleggen.
De patiënt heeft ook het recht om bepaalde informatie niet te
willen. Alleen wanneer het niet geven van bepaalde informatie ernstig
nadeel oplevert voor de patiënt of anderen, wordt de informatie toch
gegeven.
De patiënt heeft het recht op inzage in en kopieën van zijn dossier.
Van iedere patiënt moet een dossier worden bijgehouden. Hierin worden
alle gegevens opgenomen die betrekking hebben op de behandeling. Alle
gegevens die over de patiënt zelf gaan, mogen door de patiënt worden
ingezien. Ook de zorgverlener mag het dossier inzien, maar zonder uw
toestemming mag niemand anders dat.
Ook heeft de patiënt het rech
t op kopieën van het dossier (ookwel: recht op afschrift). Voor de
kopieën mag een redelijk bedrag in rekening gebracht worden.
Als de patiënt een andere mening of visie heeft dan in het dossier is
opgenomen, mag de zorgverlener gevraagd worden het dossier te wijzigen
of de andere visie toe te voegen aan het dossier.
De patiënt heeft het recht op bescherming van zijn privacy.
Dat betekent dat alles vertrouwelijk moet worden behandeld (vb.
dossier, medische handelingen). De zorgverlener mag alleen informatie
aan derden (inclusief de directe familie) verstrekken als de patiënt
daar expliciete toestemming voor geeft of als de zorgverlener daar door
de wet toe wordt verplicht. Er is ook geen toestemming nodig wanneer de
(geanonimiseerde) gegevens onder strikte voorwaarden worden gebruikt
voor wetenschappelijke onderzoek. Een patiënt mag hier wel bezwaar
tegen aantekenen.
Zelfs na het overlijden van de patiënt hebben derden geen recht op inzage in het dossier.
De patiënt heeft het recht om een onderzoek of behandeling te
weigeren en tevens om eerder gegeven toestemming in te trekken. Bij
ingrijpende onderzoeken of behandelingen wordt expliciet om de
toestemming van de patiënt gevraagd. In andere gevallen wordt er van
uitgegaan dat de patiënt stilzwijgend toestemming geeft.
Plichten van de zorgverlener
De zorgverlener heeft de plicht informatie te verstrekken.
De zorgverlener is verplicht om de patiënt de informatie te geven
waarop hij recht heeft. De zorgverlener moet in, voor de patiënt,
begrijpelijke taal uitleggen wat het onderzoek of de behandeling
inhoudt en welke alternatieve behandelmogelijkheden er zijn.
De zorgverlener heeft de plicht om een medisch dossier bij te houden.
Het medisch dossier moet aantekeningen bevatten over de behandeling en toestand van de patiënt.
De zorgverlener heeft de plicht om de privacy van de patiënt te bewaren.
Alleen mensen die direct bij het onderzoek en de behandeling van de
patiënt betrokken zijn (inclusief de patiënt zelf), mogen de
beschikking hebben over de gegevens van de patiënt. Andere personen
mogen dit alleen na expliciete toestemming van de patiënt.
Rechten van de zorgverlener
De zorgverlener heeft het recht om verzoeken van een patiënt te
weigeren. Bij het nemen van beslissingen, dient de zorgverlener af te
gaan op de eigen deskundigheid.
Bronnen: www.hulpgids.nl (bevat ook uitleg over andere wetten waar je mee te maken kunt krijgen in de hulpverlening)
Zie ook: www.psynip.nl (Beroepsvereniging psychologen)
Verkorte versie van de beroepsethiek van het NIP (Nederlands Instituut van Psychologen)
www.nvo.nl (beroepsvereniging pedagogen en onderwijskundigen, hier is ook de beroepscode te vinden)
