Een aantal maanden geleden heeft PAS mij gevraagd om een stukje te schrijven over 'Asperger en Werk'. Ik heb daartoe een aantal bronnen over autisme en werk nageplozen en een discussie via email gevoerd met enkele Aspergers. Dit document bevat hieronder puntsgewijs mijn huidige visie op autisme en werk. Ik probeer hier de voornaamste aspecten te vangen die samen het beeld van een ASS-er in een werksituatie bepalen. Over elk aspect afzonderlijk kan nog heel veel gezegd worden. Zo is de genoemde email 'werkgroep' onlangs 'in real life' bij elkaar geweest en heeft besloten om de rol van jobcoach voor ASS-ers verder uit te gaan werken.
Stellingname over Asperger & Werk n.a.v. bronnenoverzicht
- Aspergers zijn heel goed in staat om te functioneren in een arbeidssituatie
- Dat wil niet zeggen dat altijd gestreefd moet worden naar een betaalde baan als het ultime doel. Het kan zijn dat vrijwilligers werk, begeleid of gesubsidieerd werk beter past bij de kwaliteiten en beperkingen.
- Veel niet-onderkende aspergers hebben een lijdensweg achter de rug v.w.b. het vinden en houden van betaald werk:
- Heel moeilijk een baan kunnen vinden, of alleen maar kunnen starten in vrijwilligers werk
- Eruit gewerkt worden wegens vage klachten
- Vastlopen bij reorganisatie of bedrijfsgroei
- Vastlopen in spanningen/conflicten van anderen
- Vastlopen als er een sterke binding met het bedrijf of de afdeling verwacht wordt
- Er zijn weinig beroepen totaal uitgesloten voor aspergers, wel moet je soms binnen een beroep zoeken naar de juiste plek. Een aantal beroepen lijken van nature geschikt voor aspergers.
- Een asperger heeft meer behoefte dan andere mensen aan structuur en regelmaat in zijn tijdbesteding, iets wat bij uitstek in een baan gevonden kan worden.
- Het werk dient slechts een zeer beperkt beroep doen op sociale vermogens.
- Voor een asperger moet het werk inhoudelijk meer gestructureerd zijn, dan voor andere werknemers.
- Voor een asperger moeten de werkomstandigheden en cultuur veel ruimte geven voor een eigen stijl, eigen manier van doen.
- Hoe meer een asperger zichzelf ziet als volwaardige persoon (maar met een handicap), hoe groter de kans van slagen in een arbeidssituatie. Iemand die nog bezig is om de diagnose asperger te verwerken, heeft tijd nodig om zover te komen.
- Aspergers bezitten voor werkgevers nuttige vaardigheden/eigenschappen, die minder voorkomen bij niet-aspergers.
- Veel aspergers gaan een aantal banen door, voordat ze een 'vaste' plek vinden.
- Parttime werken kan nodig zijn om de stress op te vangen.
- Freelance werk valt te overwegen, mits aquisitie kan plaatsvinden zonder veel commerciële aktiviteiten.
- Aspergers hebben een aantal jaren extra nodig om een basisset aan sociale vaardigheden te leren.
- Aspergers hebben baat bij de standaard trainingen in sociale vaardigheden. deze evt. meerdere keren herhalen. zij zullen echter niet het eindnivo halen wat andere mensen wel halen.
- De (ontbrekende) sociale vaardigheid die nodig is voor solliciteren, leidt ertoe dat geschikt werk niet gevonden wordt. Alternatieven: uitzendburo, werk zoeken via kennissen, rechtstreeks contact met mogelijk toekomstige collega's, bemiddeling door jobcoach.
- Bij het zoeken naar een passende functie voor een asperger is het nodig om originele oplossingen te vinden en buiten de geijkte paden te denken.
- Kennis van autisme bij werkgever en collega's is noodzakelijk c.q zeer aan te raden; een alternatief voor het niet noemen van 'autisme' is het benoemen van op het werk herkenbare functiebeperkingen.
- Steun van werkgever, jobcoach, interne begeleider, buddy e.d. kan nodig zijn (vinden en houden van werk, informatie-overdracht, evalueren & bijstellen, begeleiden veranderingen).
- Het kan handig zijn om met werkgever en collega's concrete werkafspraken te maken, waarin de asperger een uitzonderingspositie wordt gegund en voorzieningen worden afgesproken om blijvend en vruchtbaar functioneren mogelijk te maken.
- Pauze's, diners, informele afdelingsaktiviteiten kunnen een zware belasting vormen waarvoor oplossingen gezocht moeten worden.
- Veranderingsprocessen in de werksituatie kunnen beter worden opgebroken in kleinere stappen en evt. uitgesmeerd worden over langere tijd. evt. extra support geven en extra vrije tijd om de zwaardere belasting op te kunnen vangen.
- De fysieke omstandigheden van de werkplek verdienen aandacht: geluid, drukte, plaats in het gebouw, energie om te reizen.
- Er moet een nieuwe training komen, specifiek voor aspergers, over hoe zij hun (blijvende) persoonlijke beperkingen kunnen aangeven en hoe zij problemen kunnen opvangen/voorkomen.
- Er moet een training komen voor werkgevers en collega's over autisme en over omgang met autisten.
- Er moet een asperger-signaleringslijst komen voor werkgevers t.b.v. het herkennen van niet-onderkende aspergers.
